Op ontdekking in Lascaux II
John de Graaff
Een fascinerende wandeling door de préhistorie
In de reportage hieronder neemt Dordogne Magazine-redacteur John de Graaff je mee op reis door de geschiedenis en zijn fascinerende tocht door de beschilderde gangen van Lascaux II bij Montignac. Deze eerste op ware grootte nagemaakte grot ter wereld is een kopie van de echte Lascaux-grot die in 1963 werd gesloten voor het publiek.
Vier tieners zetten Montignac op wereldkaart
Het verhaal over Lascaux begint op 12 september 1940 als vier tieners uit Montignac op zoek gaan naar hun vermiste hondje Robot. Tijdens hun zoektocht in het bos bij het nietige gehucht Lascaux stuit het viertal Marcel Ravidat, Jacques Marsal, Georges Agnel en Simon Coencas bij toeval op een grot met majestueuze prehistorische schilderingen. Hun vondst is – zelfs in oorlogstijd – wereldnieuws en wordt gezien als een van de meest prestigieuze archeologische ontdekkingen van de 20ste eeuw (lees hieronder verder).
Van Lascaux zijn er maar liefst 4 versies:
- Lascaux 1 (I) is de originele grot, die niet toegankelijk is voor publiek.
- Lascaux 2 (II) is de replicagrot die in 1983 werd geopend en het onderwerp is van deze reportage.
- Lascaux 3 (III) was een rondreizende expositie in 2012 van kopieën van de beroemde grotschilderingen. Deze was te zien in Chicago, Houston, Montreal, Brussel, Parijs, Genève, Seoel, Tokio en Fukuoka.
- Lascaux 4 (IV) is een hypermodern interactief belevingscentrum over de préhistorie even verderop bij Montignac. Het opende in 2016 zijn deuren. Ook hier kun je door een nagemaakte grot met wandschilderingen lopen. > Lees het artikel
Replicagrot als ‘stand-in’ voor orginele Lascaux-grot
Na de oorlog trekken deskundigen uit alle delen van de wereld naar het prachtig beschilderde gangenstelsel in Dordogne, diep weggestopt in een heuvel op de oever van de Vézère. Vanaf 1948 volgt ook het publiek, dat de ondergrondse wonderen met eigen ogen wil zien. De belangstelling is zodanig (1200 bezoekers per dag is voor de jaren 50 heel normaal ), dat er problemen ontstaan. Het koolzuurgas, dat de bezoekers uitstoten, tast de kwetsbare schilderingen aan.
In maart 1963 grijpt cultuurminister André Malraux in: Lascaux gaat per 18 april 1963 dicht voor het publiek. De originele grot is sindsdien een studieobject voor wetenschappers, die er slechts mondjesmaat worden toegelaten.
Maar daarmee zou het werelderfgoed voorgoed aan het zicht van de wereld worden onttrokken en dat kan niet de bedoeling zijn. Al snel ontstaat het idee Lascaux natuurgetrouw na te bouwen.
Twintig jaar later (!) is het eindelijk zover: Lascaux II, de eerste grot-replica ter wereld, gaat in 1983 open. Op slechts 200 meter van de ingang van het origineel zijn nauwgezet twee van de beroemdste gangen nagebouwd: de Zaal met de Stieren en de Axiale Galerij. 90% van de originele schilderingen is ook in de replicagrot te zien.
Schilderingen zijn 18.000 jaar oud
Enkele decennia later staan we, op een druilerige ochtend, bovenop de beroemde heuvel van mariene kalksteen uit het Krijt, zo’n honderd miljoen jaar oud. Doorsijpelend water maakt hierin, tot op de dag van vandaag, uithollingen. Zoals in een kaas, schrijft Yves Coppens in zijn voorwoord van het boek Lascaux van Jean-Michel Geneste.
Een van die holtes is 18.000 jaar geleden door cro-magnonmensen uitverkoren om als onopvallende plek te dienen om hun goden te vereren. In de woorden van Coppens: “De bescheiden grot (3000 m3), niet zeer diep (variërend van 6 tot 20 meter), bestaande uit een grote zaal, twee galerijen en een soort schacht, werd hiervoor het meest geschikt gevonden.
“Ze begonnen de grot om te vormen tot een heuse kathedraal”, aldus Coppens. Onder meer met kleine holle stenen gevuld met vet, silex voor het graveren, verfborstels en wrijfproppen en met een palet met ijzeroxide, mangaanoxide, kaolien en houtskool trokken de kunstenaars uit deze jagersperiode de grot in en ‘creëerden er het meesterwerk dat wij nu kennen’.
Dieren komen op wanden tot leven
Alle schilderingen van de originele Lascaux-grot zijn sinds 2016 te bewonderen in de kopiegrot in het belevingscentrum Lascaux 4 (IV) enkele honderden meters verderop. In nummer 2 zijn uitsluitend de Zaal met de Stieren en de Axiale Galerij nagebouwd. Maar dat zijn niet voor niets toppers, leert onze tour met de deskundige gids Ludivine. In de diepte, waar het steevast 13 graden, geeft ze scherp en helder uitleg waar het nodig is. Gelukkig geeft ze ook volop ruimte om de zalen in alle rust in ons op te nemen. Details verheldert ze met haar kleine lichtbron.
De Zaal met de Stieren is versierd met een doorlopende rij dieren in volle beweging: we zien een eenhoorn, paarden, een oeros. Verderop herten en een bizon. Voor de conclusie vallen we terug op Jean Clottes, die in 2003 in zijn Passion Préhistoire schreef: ‘De dieren die lopen, springen of omvallen, lijken op de wanden tot leven te komen, voor de ogen van de toeschouwers’. En zo is het precies.
De smalle Axiale Galerij, die aan de Zaal met de Stieren is gekoppeld, gaat dankzij de wonderbaarlijke schilderingen inmiddels door het leven als de Sixtijnse kapel van de prehistorie. Hier vind je onder meer de beroemde rode koe met kraag, het rode paard en de fries van kleine paarden. ‘De schilder heeft zijn verbeelding de vrije loop gelaten door deze klein stoet een verscheidenheid aan vormen en kleuren te verlenen’, noteerde Mario Ruspoli in 1987 in zijn Lascaux.
Als we na een klein uur weer omhoogklimmen en weer tussen de bomen bij Montignac staan, wordt ons feitelijk pas een beetje duidelijk wat we hebben gezien. Duizenden jaren geleden hebben hier mensen, diep onder de grond, een fenomenaal kunstwerk gemaakt, waar we alleen maar een diepe buiging voor kunnen maken. En dat doen we dan maar.
Als we naar de auto teruglopen, komen we weer langs de prachtige zwart-witfoto van ‘les quatre inventeurs’, die in september 1940 inderdaad geschiedenis schreven tijdens hun zoektocht naar Bobby.
Info, openingstijden, toegangsprijzen
Let op: in verband met de coronamaatregelen is Lascaux II tijdelijk gesloten. Kijk op de website wanneer de grot weer open gaat en welke openingstijden er dan gelden. Deze kunnen afwijken van de reguliere openingstijden hieronder. Het dragen van een mondkapje is mogelijk verplicht.
Lascaux II is normaliter 7 dagen per week geopend. In november, december en januari is de grot gesloten.
Openingstijden 2020:
27 januari t/m 3 april: van 10 tot 18 uur
4 april t/m 3 juli: van 9.30 tot 12.30 uur en van 14.00 tot 18.00 uur
4 juli t/m 18 juli: van 9.00 tot 19.00 uur
19 juli t/m 22 augustus: van 9 tot 20 uur
23 augustus t/m 29 augustus: van 9 tot 19.00 uur
30 augustus t/m 26 september: van 9.30 tot 12.30 uur en van 14.00 tot 18.00 uur
27 september t/m 1 november: van 10.00 tot 12.30 uur en van 14.00 tot 17.30 uur
Toegangsprijzen 2020:
Vanaf 13 jaar: € 14,00
Kinderen 5 t/m 12 jaar € 9,-
Kinderen t/m 4 jaar: gratis
Voor meer info en reserveren: lascaux-II.fr
Lascaux II
Lieu-dit Lascaux
24290 Montignac
