Lascaux 4: futuristische reis door de prehistorie (reportage)
Dordogne Magazine
Zinderende ontmoeting met de wereld van onze voorouders (reportage)
MONTIGNAC, DORDOGNE – Met de modernste middelen zijn in Lascaux 4 (Lascaux IV) de grot van Lascaux én de beroemde prehistorische rotsschilderingen en -tekeningen natuurgetrouw tot leven gebracht.
Ga mee samen met Dordogne Magazine op ontdekkingsreis door dit in 2016 geopende spectaculaire museum annex belevingscentrum even buiten Montignac nabij de Vézère in de oostelijke Périgord.
> Klik hier voor openingstijden, toegangsprijzen en overige bezoekinformatie
Als razenden door de geschiedenis van mensheid
Gids Margreet neemt alle tijd om ons door Lascaux 4 te loodsen. Desondanks vliegen we als razenden door de geschiedenis van de mensheid. Als we na een kleine vier uur weer terugkeren bij de entree van Centre International de l’Art Pariétal, zoals de jonge aanwinst van de Dordogne voluit heet, hebben we heen en weer zo’n 20.000 jaar door de tijd gereisd. Met prachtige herinneringen, en niet te vergeten met een fles Lascaux-whisky als souvenir, stappen we in Montignac dan ook goedgemutst de toekomst in.
Vlakbij de heuvel met de ‘echte’ grot van Lascaux
Ons avontuur in de Périgord Noir begint rond het middaguur, als we op het parkeerterrein langs de nieuwe Avenue de Lascaux de auto parkeren. De zon straalt bijna loodrecht op de grijze glazen creatie van het Noors/Amerikaanse ontwerpbureau Snøhetta, die als een buitenaards object is ingegraven in het agrarische landschap van de Vézère. Direct erachter ligt de heuvel waarin de oorspronkelijke prehistorische grot van Lascaux met de beroemde rotsschilderingen en -tekeningen voor de wereld verborgen wordt gehouden.
Wandelen met een tablet
Binnen wacht Margreet, precies op de tijd die we online hebben afgesproken. De Nederlandse is al sinds 1988 in de regio actief, onder meer als gids in Lascaux II (Lascaux 2). Deze eerste, kleinere kopie van het origineel kan tegenwoordig alleen nog voor wetenschappelijke doeleinden worden bezocht. Voordat we aan de museumwandeling beginnen, halen we een digitale tablet op, die tijdens onze tijdreis een waardevolle bron van (extra) informatie zal blijken. Daarop kun je onderweg bijvoorbeeld in één oogopslag zien, waar in het dal van de Vézère nog meer vroege nederzettingen zijn ontdekt, zoals in Le Bugue en Les Eyzies.
Margreet staat ons één uur bij. Ze adviseert om daarna op eigen gelegenheid nog zeker 2,5 uur uit te trekken voor een interactieve ontmoeting (beschikbaar in 11 talen!) met de indrukwekkende geschiedenis van dit deel van Frankrijk. En dat allemaal op nauwelijks 200 meter van het origineel…
Kinderstemmen in het bos…
In de eerste zaal beginnen we voor het gemak 20.000 jaar geleden. De vallei van de Vézère is dan nog een steppe en de filmbeelden laten dierlijke jachttaferelen zien in seizoenen, waarin de temperatuur uiteenloopt van -20 tot 2 graden Celsius. Als we de route vervolgen, horen we vanuit het naastgelegen bos plotseling opgewonden tienerstemmen. Zo moeten Marcel Ravidat, Jacques Marsal, Georges Agnel en Simon Coencas hebben geklonken, toen ze op 12 september 1940 – al speurend naar Marcels hondje Robot – bij toeval op de grot en de fameuze tekeningen stuitten.
‘Sixtijnse Kapel van de paleolithische kunst’
De onderaardse ruimte voor het vereren van goden, die inmiddels door het leven gaat als de ‘Sixtijnse Kapel van de paleolithische kunst’, is een kleine 80 jaar later minutieus nagebouwd. Op basis van 3D-scans hebben meer dan tientallen kunstenaars en beeldhouwers in een atelier even verderop in Montignac drie jaar gewerkt om de vorm en textuur van de grot te reproduceren.
Ze hebben dat gedaan met dezelfde materialen die de artiesten 10.000 tot 15.000 jaar geleden tot hun beschikking hadden, zodat de kleuren en vormen van de meer dan 600 dieren, 400 tekens en andere symbolen perfect worden weergegeven. In totaal hebben ze 900 m2 aan grottekeningen moeten reproduceren…
Terwijl we de feiten van dit monnikenwerk op ons laten inwerken, dalen we naar een meter of acht onder de grond. Hier is amper nog licht of geluid, en voelt het met een constante temperatuur van 16 graden in deze moderne grot best frisjes aan.
Eenhoorn, oerossen en een naakte man
En dan vallen we van de ene in de andere verbazing. De Zaal met de Stieren, de Axiale Galerij, de Doorgang, de Schacht, de Apsis, het Schip en het Kabinet met de Katachtigen, het zijn stuk voor stuk echte kunstwerken. De roodbruine eenhoorn, de kolossale oerossen, de rode koe met kraag, het hert met daaronder een reeks mysterieuze tekens, het tafereel met de stervende bizon en de naakte man met de vogelkop; we hadden veel afbeeldingen weleens op papier gezien, maar naast en onder deze fenomenale werkstukken staan is echt van een heel andere orde.
Om iedereen de kans te bieden de beelden en de informatie van de gidsen goed op te kunnen nemen, trekken de bezoekers in groepen van maximaal 32 door het museum, met een tussenpose van zes minuten. Die keuze werkt, want nergens hebben we hinder of oponthoud ervaren. Eén ding moeten we nog wel vermelden: waar verder overal in Lascaux 4 mag worden gefotografeerd, is dat in de nagebouwde grot verboden.
Virtuele realiteit en eigen tekeningen
In ‘Studio Lascaux’, het volgende onderdeel van de museumtrip, zit de taak van Margreet erop. Met behulp van onze tablet kunnen we vrij op ontdekking, onder meer langs acht bekende werken uit de grot. Zo kom je nog meer te weten over bijvoorbeeld de voorstelling in de Zaal met de Stieren en leer je hoe de Twee Bizons zijn geschilderd. Nog meer interactiviteit – en hoe leuk is dat! – bieden de hulpmiddelen waarmee je je eigen tekeningen kunt maken. Maar de meeste indruk in de studio maakte op ons het grotmodel, dat je met je tablet tot in alle hoeken en gaten kunt laten oplichten, wat voor de ultieme virtuele realiteit zorgt.
Vormen en lichtval weerspiegelen originele grot
De resterende onderdelen van Lascaux IV zijn een theatervoorstelling, een filmische 3D-grotwandeling en een tijdelijke expositie. Deze laten ons eerlijk gezegd een beetje onberoerd, wat waarschijnlijk alles te maken heeft met de eerdere indrukken. We ronden Lascaux 4 af met een kriskras tour door het gebouw. En dan valt ons ineens op dat alle muren scheef zijn, dat alle ruimten een atypische vorm hebben, dat licht hier en daar rechtstreeks binnenvalt en dat het bouwsel een gebogen vorm heeft, allemaal elementen van de originele grot. Dat kan natuurlijk geen toeval zijn…
‘De toeschouwer wordt in Lascaux verrast door de grootsheid, de levendigheid van de kleuren, de precisie van de contrasterende lijnen op het witte, glanzende calcietoppervlak, en de schikking van de dieren die als een lange kudde opklimmen in het gewelf’, concludeert Jean-Michel Geneste in zijn boek Lascaux, dat we in de souvenirhoek opduikelen. De Franse archeoloog schreef deze zinnen in 2012 over de originele grot, nog onwetend van het feit dat de Périgord de wereld enkele jaren later een nieuw wonder zou bieden.
Foto’s: John de Graaff (Dordogne Magazine) e.a.
Feiten en cijfers:
8500 m2: de oppervlakte van het nieuwe Lascaux 4-museum.
57 miljoen euro: de kosten van de realisering.
1979: Unesco plaatst de originele grot op de lijst van Werelderfgoed.
Meer dan 500.000: het aantal bezoekers sinds de opening op 15 december 2016. Dat is zo’n 100.000 meer dan was voorspeld.
Andere artikelen over Lascaux 4:
Info, openingstijden, toegangsprijzen
Het Centre International de l’Art Pariétal (Lascaux 4) is 7 dagen per week geopend. Een rondleiding door het belevingscentrum duurt 2,5 uur.
Openingstijden 2020:
27 januari t/m 3 april: van 10 tot 18 uur
4 april t/m 3 juli: van 9 tot 19 uur
4 juli t/m 19 juli: van 8.30 tot 20.30 uur
20 juli t/m 2 augustus: van 8 tot 21 uur
3 augustus t/m 21 augustus: van 8 tot 21.30 uur
22 augustus t/m 30 augustus: van 8.30 tot 20.30 uur
31 augustus t/m 30 september: van 9 tot 19 uur
1 oktober t/m 3 november: van 9.30 tot 19 uur
4 november t/m 3 januari 2020: van 10 tot 18 uur
Toegangsprijzen 2020:
Vanaf 13 jaar: € 20,00
Kinderen 5 t/m 12 jaar € 12,90
Kinderen t/m 4 jaar: gratis
Voor meer info en reserveren: www.lascaux.fr
Centre International de l’Art Pariétal Montignac-Lascaux
Avenue de Lascaux
La Grande Béchade
24290 Montignac
