Het stilleven en de genezer van Saint-Raphaël
John de Graaff
In de voetsporen van de Britse kunstschilder John Piper
De Britse kunstschilder John Piper stond er in 1968. Ikzelf in 2018. Op dezelfde plek, als Nederlandse toerist. Maar in 50 jaar verandert er soms heel weinig, getuige ons beider impressies op het hooggelegen dorpsplein van Saint-Raphaël tussen Excideuil en Hautefort in de noordoostelijke Dordogne. Het imposante kerkgebouw herbergt trouwens een prachtig geschiedenisverhaal, dat vele honderden jaren teruggaat…
Als een lang geleden bevroren Grieks tafereel…
Toegeven aan een impuls kan vaak tot iets heel bijzonders leiden, zeker in de Périgord. Bij een fotostop langs de D67 in Tourtoirac viel mijn oog op een richtingbord naar Saint-Raphaël. Getuige het bolletje met vier strepen voor de plaatsnaam – symbool voor een mooi uitzichtpunt – moest de plek wel het bekijken waard zijn. Zes kilometer verderop, in de richting van Excideuil, kom ik in een stilleven terecht, waar het leven eeuwen lijkt te hebben stilgestaan. Centraal staat een kerk, een fenomenaal exemplaar, met daarvoor twee zuilen, als een lang geleden bevroren Grieks tafereel.
Trektocht door de streek
Het kan bijna niet anders of deze verbazing moet John Egerton Christmas Piper een halve eeuw geleden ook hebben overvallen. Piper (1903-1992) trok in 1968 enige tijd door de streek, getuige zijn kleurrijke werken uit onder meer Sergeac langs de Vézère, Creysse, Besse, St. Amand de Coly en dus ook Saint-Raphaël.
Of Piper, een van de belangrijkste Britse kunstenaars van de 20ste eeuw, zich ook verdiepte in de geschiedenis van de kerk is onbekend. Voor wie het verhaal niet kent: het betreft een Romaans bouwwerk, dat aan de westkant wordt geflankeerd door twee pijlers van een abdij uit de 12de eeuw.
De legende van Saint-Remy
Maar wat binnen valt te zien, is zo mogelijk nog belangwekkender. Tegen een muur staat de graftombe van Saint-Rémy, de heilige genezer die nog altijd breed wordt vereerd. Bijvoorbeeld op de eerste zondag in oktober, als aan hem een speciale mis wordt gewijd en de parochianen waarschijnlijk ook zullen terugdenken aan die gedenkwaardige dag in de dorpsgeschiedenis.
Het graf van Saint-Rémy lag namelijk ooit op een kruispunt, waar de paden van de parochies Cherveix, Anlhiac, Saint-Médard en Saint-Raphaël samenkwamen. En elke parochie wilde het graf eigenlijk wel hebben, aangezien het veel pelgrims lokte die de nodige pecunia met zich meebrachten. Om aan alle strijd een einde te maken, werd een wedstrijd uitgeschreven: de parochie die er in slaagde het graf naar de eigen kerk te transporteren, mocht het houden.
En de ezel wint…
Volgens de legende zetten de welgestelden uit Anlhiac, Saint-Médard en Cherveix hun sterkste ossen in, maar was er geen beweging te krijgen in de graftombe. De inwoners van Saint-Raphaël kwamen uiteindelijk in processie op de proppen met een ezel. Kort nadat de priester de grote Saint-Rémy had opgeroepen, begon het dier te trekken, kwam de zware tombe van zijn plaats en begon een ware zegetocht naar de heuvel boven de valleien van de rivieren Loue en Auvézère.
En tot op de dag van vandaag hebben mensen plezier van deze overwinning. Want het verhaal gaat dat wie in de kerk van Saint-Raphaël over de grafsteen van Saint-Rémy wrijft, verlost zal worden van pijnen en kwaaltjes…
Adres: Le Bourg, 24160 Saint-Raphaël
